FERMANTE GIDALAR İLE ZİHİN İLİŞKİSİ
Fermante gıdalar asırlardır yiyeceklerin depolanmasında, tatlandırılmasında kullanılmakta ve tahıl, süt ürünleri, et, balık, sebze ve baklagil gibi çok çeşitli sınıflara ayrılmaktadır.Bu ürünler substrat türü,pH,hazırlama yöntemi ve coğrafi konum gibi faktörlerden etkilenerek barındırdıkları mikrobiyal türlerde değişiklik göstermektedir.Ayrıca içerdikleri probiyotik,biyoaktif peptitler,fitokimyasallar ve vitaminler ile sağlıklı ve zengin bir içerik sunmaktadır. Fermante yiyecekler bağırsaklardaki mikrobiyotayı şekillendirmekte, yararlı metabolitlerin üretilmesinde ve düzenlenmesinde görev alarak bağırsak-beyin arasındaki bağlantıyı sağlamakta köprü görevi görmektedir.
Mikrobiyota-bağırsak-beyin ekseni, bağırsakta kolonileşen bakteriler aracılığı ile vücudun dış sinyallerini, içsel işlevlerini birbirine bağlar ve sinir sistemleri ile ilişki kurar. Bağırsak mikrobiyotası, diyet dahil birçok faktörden etkilenir; bağırsak,immünolojik ve sinirsel bileşenleri etkiler.Yapılan çalışmalara göre mikrobiyota tarafından üretilen mikrobiyal metabolitlerin serotonin seviyesini ve hipotalamus-hipofiz-adrenal sistemi desteklediği gösterilmiştir. Ayrıca, serotonin, nöropeptid-Y, glukagon benzeri peptid 1 (GLP-1), ghrelin ve somatostatin gibi bağırsak hormonları üzerinde düzenleyici etkiye sahip olup bağırsak-beyin eksenini modüle ettikleri belirtilmiştir. Bu hormon hareketliliği,iştahı ve insulin salınımını düzenleyerek beslenme davranışlarını düzenledikleri gösterilmiştir. Bunlara ek olarak, zebra balıkları,fareler ve domuzlar ile yapılan klinik öncesi çalışmalarda fermante süt ürünlerin, soya, şeker bazlı ve diğer substratların davranışsal iyileşmelere ve mikrobiyota değişikliklerinde rol oynadığı ortaya konmuştur. Fermante süt ürünleri ile yapılan insan deneylerinde fermante gıda tüketiminin kaygı problemlerini azalttığı bulunmuştur. Ayrıca,izoflavon içeren fermante soya ürünlerinin kadınların bilişsel işlevlerinin geliştirilmesinde fayda gösterdiği belirtilmiştir.
Sonuç olarak, fermante gıdalar, bağırsak-beyin ilişkisiyle mutluluk halini arttırmakta,kaygı problemlerini gidermekte ve vücudun immün sistemini güçlendirmektedir. Sindirimsel,bilişsel ve vücudun farklı sistemlerine karşı olan yararları, fermante ürünleri sağlık açısından önemli bir konuma getirmektedir. Fiziksel ve sosyal uyaranlar ile stresin ve zihinsel problemlerin en çok yaşandığı günümüz yaşamında beyin ve ruhsalığının güçlendirilmesini gerekli hale getirmiştir. Fermate gıdalar ise bu destekler için en güvenilir ve en değerli kaynaklardan biridir.