Yapboz, herkes tarafından bilinen ve günümüzde eğlence amaçlı kullanılan bir oyundur. İç içe geçen farklı şekildeki parçaları bir araya getirerek resim veya haritanın tamamlanmasından oluşan bir oyundur. Parça sayısı arttıkça yapılması daha çok güçleşmekte ve zaman almaktadır. İlk olarak İngiltere’de 18. yüzyılda ortaya çıktığı bilinen yapboz, coğrafya derslerinde harita bilgisini öğretmek için kullanılmıştır. Daha sonradan botonik,zooloji,alfabe ve tarih gibi derslerde yapboz yoluyla öğretilmeye çalışılmıştır. 1860-1900 yılları arasında üzerlerine resim basılarak yapılan yapbozlar çok popular olmaya başlamış ve eğlence amaçlı kullanılmıştır. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra da popülerliğine devam etmiştir.
Yapbozun karmaşıklığı arttıkça düşünme süresi ve zihnin yorulması artar.Bu durum,yapbozun zihinsel faaliyetler üzerindeki etkisinin araştırılmasına neden olmuş ve beyin işlevleri üzerinde olumlu tesirleri olduğu bulunmuştur. Yaşlı insanlarda kelimelerin ve numaraların bulunduğu yapboz çalışmalarının beyin fonksiyonlarını arttırdığı görülmüştür. Ek olarak, yaşlı bireylerde demans hastalığının başlamasını 2 ila 1.5 yıl arasında ertelediği gösterilmiştir. Bu durum, zihinsel olarak uyarıcı aktivitelerin semptomların başlamasını geciktirmeye yardımcı olabileceğini ancak kendi başlarına demansı önleyemediklerini göstermektedir. Egzersiz ve dengeli beslenme yolları ile bir arada yapboz gibi zihin aktivitelerinin yapılması demanstan korunmak için kapsamlı bir önlem oluşturmaktadır.
Bahsedilenlere ek olarak yapbozun sağlık ve iyilik hali üzerindeki etkilerinden bahsedecek olursak:
- Yapboz yaparken ki kompleks düşünceler beyin hücreleri arasındaki bağlantıyı arttırarak zihinsel olarak gelişimi sağlar ve bu yüzden de kısa süreli hafızayı güçlendirir.
- Başarılı olma durumlarında vücudumuzdaki dopamin üretimi artar. Yapboz yaparken başarı ile birleştirdiğimiz her bir parça dopamin salgılanmasını sağlayarak modumuzu,hafızamızı ve konsantrasyonumuzu arttırmaktadır.
- Uyumadan önce zihinsel olarak gevşemek sağlık açısından önemlidir. Televizyon izleyerek veya tablette vakit geçirmek bizlere cazip gelsede aslında kaçınılması gereken bir durumdur. Bu yüzden bulmaca veya yapboz gibi oyunlar uyumadan önce zihinsel olarak rahatlamamızı sağlayarak uykuya dalma sürecimizi kolaylaştırır.
- Yapboz yaparken belirli görsel parçaları bir araya getirmemiz gerekir. Bu da onca parça arasında doğru renkleri ve alanları seçmek durumunda bırakır bizleri. Düzenli olarak yapılan yapboz çalışmalarının bu neden ile görsel ve mekansal akıl yürütme becerilerimizi arttırdığı bulunmuştur.
- Yapbozun aynı zamanda zihnimizde meditasyona benzer bir etki yapmaktadır. Günlük yaşamın karmaşalığından çıkıp zihnimizi farklı bir yöne kaydırdığımız için gevşememize aynı zamanda kan basıncımızın ve kalp atışı hızımızın düşmesini sağlayarak stremizin azalmasına, huzur ve sakinleşme gibi ruh halinin bedenimize yerleşmesine yardımcı olur.
- Bulmaca,yapboz gibi zihinsel oyunlar beyin jimlastiği yapmamızı sağlayarak mantık ve akıl yürütme becerilerimizin gelişmesine yardımcı olurlar. Beynimizin farklı bölgelerini çalıştırarak eleştiriler ve analitik düşünme becerilerimizi arttırırlar.
Sonuç olarak, zihinsel etkinliklerin beyin ve ruh sağlığı üzerinde ciddi etkileri bulunmaktadır. Demans gibi çeşitli hastalıklardan korunulması ve iyilik halinin arttırılması konusunda yapboz gibi oyunları hayatımıza dahil edebilmek hem bizim hem de sevdiklerimizin sağlığı için önem arz etmektedir.
KAYNAKÇA