Withania somnifera (L.) Dunal (WS), patlıcangiller ailesinden olan ve Ayurveda da çokça kullanılan tıbbi bir bitkidir. Toplum arasında ‘Ashwagandha’ veya “Hint ginseng”i olarak da bilinen Withania somnifera 2500 yıldan beri Çin,Hint ve Umami geleneksel tıbbında önemli bir yere sahiptir. Artrit, anksiyete, uykusuzluk, tüberküloz, astım ve fibromiyalji gibi hastalıkların tedavisinde kullanılan WS, günümüzde stres,uyku ve anksiyete bozuklularının tedavisi için potansiyel bir araç olarak görülmektedir. Bu nedenle WS’nin üzerine ilginin artması, bilimsel olarak biyolojik özelliklerinin incelenmesine yönelik çalışmaları arttırmıştır. Yapılan çalışmalarda WS’nin anti-mikrobiyal, anti-tümör, anti-stres, nöroprotektif, kardiyoprotektif ve anti-diyabetik özelliklere sahip olduğu gösterilmiştir. Erkeklerde infertilite tedavisinde ve tiroid hormonunun seviyesini dengeleyebilmesi kognatif özellikler gibi nöroprotektif özelliğe sahip olabileceğini göstermiştir. Ayrıca,WS adaptojenik aktivitesiyle, yani strese karşı spesifik olmayan direnç durumunu arttırma ve stres etkenlerine karşı duyarlılığı azaltma yeteneğiyle de bilinmektedir.
Withania somnifera ekstralarunde genellikle bitkinin kök,yaprak veya kök/yaprak bölümlerinden oluşur. En önemli aktif maddeleri arasında doğal bir steroid formu olan withanolideler ve alkoloidler bulunur. Fakat WS’nin farmakolojik aktivitesi iki ana withanolide olan withaferin A, withanolide D ve withanine alkoloidi olarak bilinmektedir.
WS’nin biyolojik aktif maddelerinin şu ana kadar kortizol sekrasyonuna karşı olan etkisi tam anlamıyla çözülememiştir. Yapılan çalışmalarda Withaferin A’nın glukokortikoid reseptörleri ile direkt etkileyebileceği, bazı aktif maddelerin ise kortizol seviyesini modüle edebileceği düşünülmüştür. Ayrıca, yapılan bazı fare deneylerinde withaferin A ve withanolide A maddelerinin olmadığı sulu kök özlerinin dolaylı yollardan sedative ve hipnotik etkiye sahip olabileceği gözlemlenmiştir. GABA sinyal yollarını regüle ederek uyku bozukluğu ve kaygı problemi yaşan insanlarda REM uykusunu düzenleyerek hastaların yaşam standartlarını arttırdığı belirtilmiştir.
Withania somnifera ile sağlıklı insanlar üzerinde yapılan çalışmalara göre de WS ekstralerinin plasma kortizol seviyesini ortalama %11 ile %32.63 arasında azalttığı gösteriliriken aynı zamanda ishal, uykululuk hali ve mide rahatsızlıları haricinde ciddi yan etkilerine rastlanmamıştır.
Bahsedilen sistemik çalışmada Withania somnifera ekstraktlarının kısa süreliğine kortizol hormone üzerinde baskılayıcı etkiye sahip olduğu vurgulanmaktadır. Yüzyıllardır geneksel tıpta kullanılan bu bitkinin doğal, uygun maliyetli ve yan etkilerinin az olması nedeniyle uyku bozuklukları ve stres problemlerinde alternatif bir çözüm sunabileceğine inanılmaktadır.